Finances (Turkish) – Common European Numeracy Framework

Finans

Giriş

Sayıbilme*, finansal okuryazarlığın tüm yönlerini destekleyen, bireylerin mali durumlarını etkili bir şekilde yönetmelerine ve bilinçli kararlar almalarına olanak tanıyan önemli bir beceridir. Finans ve sayıbilme çok yakın ilişkilidir ve bazı önemli konular bunların kesişimi etrafında döner. Sayısal becerilerin geliştirilmesi ve finansal eğitimin teşvik edilmesi, bu temel meselelerin ele alınmasında, bireylerin bilinçli finansal seçimler yapmalarına ve finansal refahlarını güvence altına almalarına olanak sağlamada kritik adımlardır.

* “Sayıbilme” kelimesi İngilizce “numeracy” kelimesinin karşılığı olarak kullanılmıştır.

Anahtar konular

Finans ve sayıbilmenin kesişiminde aşağıdaki temel konular vardır:

Finansal Okuryazarlık: Sayıbilme eksikliği finansal okuryazarlığı engelleyebilir, bireylerin finansal kavramları anlamasını ve bilinçli kararlar vermesini zorlaştırabilir.
Bütçeleme: Kişisel finansı yönetmek, bir bütçe oluşturmak ve ona bağlı kalmak, harcamaları takip etmek ve finansal hedefleri etkili bir şekilde belirlemek güçlü sayısal beceriler gerektirir.
Tüketici Tercihleri: Sayıbilme, fiyatları karşılaştırırken, indirimleri hesaplarken ve satın almaların değerini değerlendirirken kararları etkiler.
Vergiler: Vergi hesaplamalarını, kesintileri ve kredileri anlamak, kişinin mali durumunu optimize etmek ve maliyetli hatalardan kaçınmak için çok önemlidir.
Borç Yönetimi: Sayıbilme, faiz oranlarını, kredi koşullarını ve borç geri ödeme stratejilerini anlamak ve bireylerin finansal tuzaklara düşmesini önlemek için çok önemlidir.
Finansal Güvenlik: Yetersiz sayıbilme, bireyleri finansal dolandırıcılıklara ve kandırılmaya karşı savunmasız bırakabilir, çünkü aldatıcı finansal planları tanımakta zorlanabilirler.
Emeklilik Planlaması: Emeklilik planlaması, gelecekteki gelir ihtiyaçlarını tahmin etmek, emeklilik maaşı seçeneklerini değerlendirmek ve tasarruf hedeflerini belirlemek sayısal bilgi gerektirir.
Ekonomik Eşitsizlikler: Sayısal eşitsizlikler, gelir eşitsizliklerini daha da kötüleştirerek, daha düşük sayısal becerilere sahip olanlar için finansal fırsatları sınırlayabilir.
Ekonomik Hareketlilik: Sayısal beceriler, bireyin mali durumunu iyileştirme ve yukarı doğru ekonomik hareketlilik sağlama becerisinde çok önemli bir rol oynar.
Yatırım Kararları: Bilinçli yatırım seçimleri yapmak, riski değerlendirmek, getirileri hesaplamak ve portföyü akıllıca çeşitlendirmek için sayısal beceriler gerektirir.

CENF ile İlişkisi

Mesleki Gelişim Toplantıları İçin Öneriler

1. Etkinlik

Kişisel deneyimler üzerine bir grup tartışması oluşturun.

Günlük yaşamdaki finansal faaliyetlerin seçilmiş bazı yönleriyle ilgili kişisel deneyimleri tartışın.

Mali konularla ilgilenirken, ne zaman ve hangi sayıbilme konularının söz konusu olduğunu açıkça belirtin.

2. Etkinlik

Sayıbilme ve finansal okuryazarlıkla ilgili aşağıdaki konuyu tartışın. Özellikle sarı kısım.

Son yıllarda finans dünyası daha karmaşık ve girift hale geldi. Bu bağlamda, sayısal bilgi ve özellikle finansal okuryazarlık, tüketicilere finansal piyasalarda yer almak için gereken bilgi ve güveni sağlamada elzem olarak görülüyor. Bazı gösterge niteliğinde ampirik bulgulara rağmen, iki yeterliliğin finansal bağlamlarda karar alma kalitesine farklı şekilde nasıl katkıda bulunduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Dahası, finansal karar vermeyle ilgili akıl donanımı olarak kabul edilen finansal okuryazarlık ve sayıbilmenin, kayıptan kaçınma ve çerçeveleme etkileri gibi iyi belgelenmiş önyargılara karşı korunmada ne dereceye kadar etkili olduğu hala bilinmiyor. Bu çalışma, gerçek dünyadaki karar alma sürecine bir yaklaşım olarak tasarlanan hisse satışını içeren deneysel bir görev kullanarak bu konuları açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır. Sonuçlarımız, sayıbilme ve finansal okuryazarlığın, kısmen geleneksel ekonomi teorisine ters düşen bir modelde, karar almayı farklı şekilde etkilediğini göstermektedir. Veriler, sayısal bilginin ekonomik rasyonaliteye daha yakın bir seçim modelini desteklediğini, finansal okuryazarlığın ise ters etki yaratabileceğini ve çerçeveleme etkileri ve kayıptan kaçınma gibi bilişsel önyargıları artırabileceğini gösteriyor. Sonuçlar ikili süreç teorileri ve tartışılan politik çıkarımların ışığında yorumlanmıştır.

Moreira Costa, V., de Sá Teixeira, N. A., Cordeiro Santos, A., & Santos, E. (2021). When more is less in financial decision-making: financial literacy magnifies framing effects. Psychological Research, 85(5), 2036–2046. https://doi.org/10.1007/s00426-020-01372-7

Etkinlik 3

Borç almak için reklam toplayın. Küçük gruplar halinde reklamlarda bakılması gereken temel unsurların neler olduğunu tartışın.

Etkinlik: Düşün, Eşleştir, Paylaş.

Arka Plan Bilgisi

Finansal yeterlilikleri değerlendirmek için, sayıbilme becerileri ile ilgili olarak da, birçok test vardır. Ancak çoğu, hisse senetleri gibi finansal ürünlerle ilgili oldukça karmaşık bilgilere odaklanır. Bu testlerin matematiksel kısmı çoğu durumda yalnızca kesirlerle yapılan ezberci hesaplamalara odaklanır.

CENF’te bahsedildiği üzere üst düzey becerileri de kapsayan herhangi bir test henüz mevcut değildir. Eğilimlerin finansal karar almayı etkileyeceği yönündeki sağduyulu düşünceye rağmen, bu alan hala yeterince araştırılmamış bir alandır.

Bazı testlere ilişkin bilgi için bkz.:

Storozuk, A., & Maloney, E. A. (2023). What’s Math Got to Do with It?: Establishing Nuanced Relations between Math Anxiety, Financial Anxiety, and Financial Literacy. Journal of Risk and Financial Management, 16(4), 238. https://doi.org/10.3390/jrfm16040238

Literature

Darriet, E., Guille, M., Vergnaud, J. C., & Shimizu, M. (2020). Money illusion, financial literacy and numeracy: Experimental evidence. Journal of Economic Psychology, 76. https://doi.org/10.1016/j.joep.2019.102211

Leumann, S. (2017). Representing Swiss vocational education and training teachers’ domain-specific conceptions of financial literacy using concept maps. Citizenship, Social and Economics Education, 16(1), 19–38. https://doi.org/10.1177/2047173416689687

OECD. (2013). PISA 2015 assessment and analytical framework: Mathematics, reading, science, problem solving and financial literacy. OECD Publishing: http://dx.doi.org/10.1787/9789264190511-en

Peters, E., Tompkins, M. K., Knoll, M. A. Z., Ardoin, S. P., Shoots-Reinhard, B., & Meara, A. S. (2019). Despite high objective numeracy, lower numeric confidence relates to worse financial and medical outcomes. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(39), 19386–19391. https://doi.org/10.1073/pnas.1903126116

Peters, E., & Shoots-Reinhard, B. (2023). Better decision making through objective numeracy and numeric self-efficacy. In Advances in Experimental Social Psychology (pp. 1–75). Academic Press Inc. https://doi.org/10.1016/bs.aesp.2023.03.002

Skagerlund, K., Lind, T., Strömbäck, C., Tinghög, G., & Västfjäll, D. (2018). Financial literacy and the role of numeracy – How individuals’ attitude and affinity with numbers influence financial literacy. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 74(August 2017), 18–25. https://doi.org/10.1016/j.socec.2018.03.004

Sunderaraman, P., Barker, M., Chapman, S., & Cosentino, S. (2022). Assessing numerical reasoning provides insight into financial literacy. Applied Neuropsychology: Adult, 29(4), 710–717. https://doi.org/10.1080/23279095.2020.1805745

van Campenhout, G. (2015). Revaluing the Role of Parents as Financial Socialization Agents in Youth Financial Literacy Programs. Journal of Consumer Affairs, 49(1), 186–222. https://doi.org/10.1111/joca.12064

Systematic reviews

Lusardi, A., & Mitchell, O. S. (2011). Financial literacy around the world: an overview. Journal of Pension Economics & Finance, 10(4), 497–508. https://doi.org/10.1017/S1474747211000448